Քայքայման ռեակցիայի ժամանակ նյութը քայքայվում է, առաջացնելով մեկ ուրիշ նյութ։
2․ Ներկայացրե՛ք շատ արագ եւ շատ դանդաղ ընթացող ռեակցիաների օրինակներ:
Արագ – Մոմի այրվել, թղտի այրվել
Դանդաղ – ժանգոտել, ջրի քայքայում
3. Էլեկտրական հոսանքի ազդեցությամբ ջուրը տրոհվում է
ջրածնի եւ թթվածնի։ Ի՞նչ քիմիական ռեակցիա է տեղի ունենում։
2.Ի՞նչ երևույթ է պատկերված .
1 Նկարում քիմիական երևույթն է։
2 Նկարում ֆիզիկական երևույթն է։
3 Նկարում ֆիզիկական երևույթն է:
4 Նկարում ֆիզիկական եևույթն է։
1. Աբեղայական վկայագիրը
Լուսանկարը` Մեդիամաքս
Հոգեւորականի ուղին 12-ամյա Սողոմոն Սողոմոնյանի առաջ բացվում է 1881թ.-ին։ Գեւորգ վարդապետ Դերձակյանը Գեւորգ Դ Կաթողիկոսի կարգադրությամբ Քյոթահիայից իր հետ ճեմարանի ապագա սան է բերում: Որբ Սողոմոնը, որ հայերեն չգիտեր, Կաթողիկոսի խոսքից ոչինչ չի հասկանում: Հիասթափված Կաթողիկոսը պատրաստվում է նրան հետ ուղարկել, երբ տղան ասում է, որ եկել է սովորելու ու սկսում է իր հրաշալի ձայնով երգել «Լույս Զվարթ»-ը: Կաթողիկոսը չի կարողանում զսպել արցունքները:
Գեւորգյան ճեմարանն ավարտելուց եւ սարկավագ ձեռնադրվելուց հետո Սողոմոնը աբեղա է դառնում 1894թ.-ին: Սողոմոն Սողոմոնյանը օծվում է 7-րդ դարի նշանավոր բանաստեղծ, շարականների հեղինակ Կոմիտաս կաթողիկոսի անունով: Մեկ տարի անց Կոմիտասը վարդապետական աստիճան է ստանում:
2. Բեռլինի համալսարանի եւ կոնսերվատորիայի վկայականները
Լուսանկարը` Մեդիամաքս
1896-99թթ.Կոմիտասը սովորել է Բեռլինի Ֆրիդրիխ Վիլհելմի անվան համալսարանում: Այստեղ Վարդապետն ուսումնասիրել է ներդաշնակագիտություն, կոմպոզիցիա, մշակել է ձայնը:
Այս տարիներին Կոմիտասը սովորել է նաեւ Ռիխարդ Շմիդտի մասնավոր կոնսերվատորիայում՝ Ալեքսանդր Մանթաշյանի մեկենասությամբ: Վկայականը Շմիդտի կնիքով եւ ստորագրությամբ է: Փաստում է այն մասին, որ Կոմիտասն ավարտել է տեսական եւ գործնական ամբողջ դասընթացը: Այս հայտնի երաժշտանոցը նոբելյան 30 մրցանակակիր է տվել:
3. Գերմաներենով եւ թուրքերենով խմբերգերը
Լուսանկարը` Մեդիամաքս
Գերմաներենով գրված խմբերգը Աստվածաշնչյան «Առ գետս բաբելացվոց» սաղմոսի հիման վրա է: Սա Կոմիտասի դիպլոմային աշխատանքն է եղել եւ գրվել է 1899թ.-ին: Նա ստեղծագործելիս հատուկ ուշադրություն է դարձրել լեզվի շեշտադրության, ռիթմի վրա:
Թուրքերենով խմբերգը կոչվում է «Ես երկաթ եմ»: Կոմիտասը կապ է ունեցել թուրք մտավորականների հետ, մասնավոր դասեր է տվել նրանց: Այս մտավորականներից մեկն էլ Մեհմեդ Էմինն էր, ում ստեղծագործության հիման վրա էլ գրվել է խմբերգը:
Մեհմեդ Էմինը հետագայում մեծ դերակատարություն է ունեցել Կոմիտասի՝ աքսորից վերադարձման հարցում, երբ 1915թ.ապրիլի Օսմանյան կառավարությունը 600 հայ մտավորականների աքսորեց Անատոլիայի խորքերը: Կոմիտասի հռչակը նպաստում է, որպեսզի գրեթե երկու շաբաթ անց, ազդեցիկ մարդկանց գրած նամակների շնորհիվ նրան հետ վերադարձնեն: Այդ ընթացքում Կոմիտասը տեսել էր, թե ինչպես են թուրքերը գազանաբար սպանում հայերին, ինչն էլ անհետեւանք չի մնում Կոմիտասի ներաշխարհի վրա, եւ Վարդապետը դառնում է ինքնամփոփ: Դա առիթ տվեց կարծելու, որ նա խելագարվել է:
4. Գորգը, սափորն ու Թերլեմ
Գորգը եղել է դեռ Կոմիտասի ծննդից շատ առաջ: Այն Կոմիտասի մայրը՝ Թագուհին է հայրական տնից օժիտ բերել: Կոմիտասը մորը կորցրել է, երբ ընդամենը 6 ամսական էր:
Սափորը խորհրդանշում է Կոմիտասի ծննդավայրը՝ Քյոթահիան: Սափորի պատրաստման այս եղանակը Նախիջեւանի Գողթն գավառի Ցղնա գյուղից իրենց հետ բերել են Կոմիտասի նախնիները:
Սափորի հետ կապված մի պատմություն կա, համաձայն որի՝ 1881թ.-ին Գեւորգ վարդապետ Դերձակյանի հետ Էջմիածին գնալու ճանապարհին կանգ են առնում Էսքեշեհիրում՝ Թորոս Ավդալյանի տանը: Ավդալյանը խնդրում է թույլ տալ, որպեսզի ինքը հոգա Սողոմոնի ճանապարհածախսը: 1913թ. Կոմիտասը կրկին Էսքեշեհիրում էր. այցելում է Ավդալյանին եւ, որպես երախտիքի նշան, նրան է նվիրում սափորը: Ավդալյանն էլ Կոմիտասին խնդրում է, որ այն փոխանցի Փարիզում ապրող իր որդուն՝ Հովնաթանին: Սափորը Փարիզից հասնում է Գրականության եւ արվեստի թանգարան, այնտեղից էլ Կոմիտասի անվան թանգարան-ինստիտուտ:
Փանոս Թերլեմեզյանի արած կտավում Կոմիտասը նստած է մոր գորգի վրա, կողքին սափորն է դրված: Կոմիտասը նկարում ընթերցում է: Այս աշխատանքն արվել է 1913թ.-ին: Երկու ընկեր՝ Կոմիտասն ու Թերլեմեզյանը Կոմիտասի ծննդավայրում՝ Քյոթահիա գյուղում էին եւ մնում էին վարձած վրանում: Այստեղ Կոմիտասը թուրքական երգեր էր նոտագրում: Կարծիք կա, որ սա այն եզակի նկարներից է, որի համար Կոմիտասը բնորդ է եղել:
5. Սրինգները
Լուսանկարը` Մեդիամաքս
Եղեգնից, մետաղից եւ ծիրանի փայտից սրինգները պատկանել են Կոմիտաս վարդապետին: Փարիզում դասախոսության ժամանակ այս սրինգներից մեկով է Կոմիտասը նվագում, որի ընթացքում ողջ լսարանը քարանում է: Ոչ ոք չի ծափահարում, եւ Կոմիտասն էլ կարծում է, որ ելույթն անհաջող է ստացվել: Քիչ անց դահլիճը թնդում է ծափահարություններից, որից հետո ֆրանսիացի նշանավոր երգահան, երաժշտական քննադատ Կլոդ Դեբյուսին հուզված մոտենում է Կոմիտասին, ծունկի գալիս, համբուրում հագուստի քղանցքն ու ասում. «Խոնարհվում եմ Ձեր երաժշտական հանճարի առջեւ»:
«Եթե Կոմիտասը գրեր միայն «Անտունին», այդ էլ բավական կլիներ նրան խոշոր արվեստագետ համարելու»,- ասել է Կլոդ Դեբյուսին:
6. Արծաթյա գրչակալն ու բանահավաքչական տետրերը
Լուսանկարը` Մեդիամաքս
Բյուրեղապակյա թանաքամանով արծաթյա գրչակալը Կոմիտասին նվիրել են երկրպագուները՝ 1908թ. Բաքվում համերգներից մեկի ժամանակ: Գրչամանի վրա գրված է. «Հայ ժողովրդական երգերին հոգի տվող խոսուն երաժշտագետ Հայր Կոմիտասի վարդապետին՝ նրա գեղարվեստական տաղանդը գնահատողներից»:
Կոմիտասի թանգարան-ինստիտուտին իրը նվիրաբերել է Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս Գարեգին Բ-ն՝ թանգարանի բացման ժամանակ: Սա թանգարանին առաջին նվիրատվությունն է:
Թանգարան-ինստիտուտում պահվում են կոմպոզիտորի բանահավաքչական տետրերը: Դրանց վրա առաջին հայացքից օտար լեզվով գրված տառեր են: Շատերն են հարցնում՝ արաբերե՞ն է, պարսկերե՞ն: Իրականում դա հայկական նոր նոտագրությունն է՝ Լիմոնճյան սիստեմը: Այն ստեղծել է Համբարձում Լիմոնճյանը՝ 1813թ.-ին: Ընկերներից մեկը Կոմիտասին հարցնում է, թե ինչու է հայկական նոտագրությունն օգտագործում, չէ՞ որ Եվրոպայում է սովորել, գիտե եվրոպական նոտագրությունը: Կոմիտասը պատասխանում է, որ հայկականն ավելի պրակտիկ է ու հեշտ կիրառելի:
7. Նամակը
Լուսանկարը` Մեդիամաքս
Նամակը Կոմիտասը 1906թ. գրել է երգչուհի, դաշնակահարուհի Մարգարիտ Բաբայանին: Նրա ընտանիքին վարդապետը ծանոթ է եղել դեռեւս Թիֆլիսում՝ Մակար Եկմալյանի մոտ մասնավոր դասեր առնելու ժամանակներից:
Մարգարիտ Բաբայանին ուղղված բազմաթիվ նամակներից այս մեկն ամփոփում է Կոմիտասի հուզումներն ու ապրումները, մտորումները: Այս նամակի միջոցով բացահայտվում է Կոմիտաս բանաստեղծը եւ գծանկարիչը: Նամակում խոսքն ավելի պատկերավոր դարձնելու համար Վարդապետը Մարգարիտին է նվիրում իր գրած «Պստիկ Մոծակ» բանաստեղծությունը: Նամակի վերջում Կոմիտասը գծանկար է արել, որում մի քանի դեմքեր են: Ասում են, որ ընդհանուր նկարում Կոմիտասը մոծակ է պատկերել:
Նամակում Վարդապետը գրել է. «Ներսս կկարդաք ներսի թղթերի մեջ, դուրսս՝ դրսի»:
Jack was a young sailor. He lived in England, but he was often away with his
ship.
One summer he came back from a long voyage and found new neighbours
near his mother’s house. They had a pretty daughter, and Jack soon loved her
very much.
He said to her, ‘My next voyage will begin in a few days’ time, Gloria. I love
you, and I’ll marry you when I come back. I’ll think about you all the time, and
I’ll write to you and send you a present from every port.’
Jack’s first port was Freetown in Africa, and he sent Gloria a parrot from
there. It spoke five languages.
When Jack’s ship reached Australia, there was a letter from Gloria. It said,
‘Thank you for the parrot, Jack. It tasted much better than a chicken.
B. Which words in the story on page 4 mean the opposite of:
1.short – long 4.old – young
2.last – first 5.Little – big
3.ugly – pretty 6.worse – better
C. Write this story. Put one word in each empty place. You will find all
the correct words in the story on page 4.
Freetown is a port in West Africa. Jack and another friend from his ship
went into a shop there and saw a beautiful bird. It was a red and grey parrot and
it said ‘Hullo,’ to them. Jack said to his friend, ‘I’m going to send it to Gloria.
She’s the daughter of my mother’s neighbour. It will be a nice present for her,’ Then Jack and his friend went a restaurant and ate chicken and fried potatoes there.
They are very good.
1. Միայն չորսեր և յոթեր գումարելով՝ ստացի՛ր 73:
7+7+7+7+7+7+7+4+4+4+4+4+4=73
2. Գտի՛ր այն ամենափոքր բնական թիվը, որի թվանշանների արտադրյալը 120 է:
385
3x8x5=120
Complete the sentences with “to be”, am, is, are
Make affirmative sentences with “to be”
Make negative sentences with “to be”
Questions with “to be”
Կոտորակների գումարում
1) 1/3+1/6=2+1/6=1/2
2) 3/4+1/8=7/8
3) 1/12+1/8=5/24
4) 3/6+5/18=67/144
5) 1/14+1/21=5/42
6) 5/11+2/5=47/55
7) 2/21+1/7=5/21
Կոտորակների հանում
1) 2/7-1/21=5/21
2) 1/5-2/15=1/15
3) 4/15-1/25=17/75գ
4) 7/5-4/10=1
5) 1/5-1/21=16/105
Ու ահա ձմռան մի գիշեր, երբ մեր տանը բոլորս քնած էինք, հանկարծ զարթնեցինք ինչ-որ տարօրինակ ձայներից։ Մեկը դիպչում էր մեր դռանը, ճանկռոտում և մի տեսակ, մռռոցի նման ձայներ հանում։
Առաջինը զարթնեցինք ես ու մայրս։ Հայրս սովորաբար խոր էր քնում, մինչև չհրեիր չէր զարթնի։
Մի քանի անգամ ականջ դնելով այդ տարօրինակ ձայներին`, արթնացրեց հորս։
-Տես մի, էն ի՞նչ է որ դուռը չանգռում է…
Այդ րոպեին դռան ճանկռտոցը կրկնվեց, նորից մեկը դիպավ դռանը և լսվեց զսպված կլանչոց։
-Շո՞ւն է հարցրեց հայրս, տարակուսած անկողնում նստելով: Ապա վեր կացավ, արխալուղը գցեց ուսերին ու գնաց դեպի դուռը։
Բայց մայրս չթողեց դուռը բանալ։
7. «Առածանի» հավելվածից դո՛ւրս գրիր առածներ շան մասին: Բացատրի՛ր դրանք:
9. Բնութագրի՛ր Չալանկին` հաստատելով ասածներդ համապատասխան հատվածներով:
Չալանկը մի սև, բրդոտ շուն էր, կուրծքն ու վիզը ճերմակ, որ հեռվից թվում էր սպիտակ վզկապ։
11.Ընտրի՛ր վերնագրերից մեկը և պատմություն հորինի՛ր (աշխատանքդ հրապարակիր բլոգումդ, հղումն ուղարկի՛ր a.nersisyan@mskh.am հասցեին):
Ինչ կենդանու եմ ես նման.
Մի անգամ ընկերներով գնացել էինք անտառ։Ես էի, Ռոբն ու Կարենը։Ակամայից սկսեցինք զրուցել կենդանիների մասին,թե ով ի՞նչ կենդանու է նմանեցնում իրեն։Ռոբը միանգամից պատասխանեց, որ ինքն իրեն նմանեցնում է առյուծի,որ իրա նման ուժեղ է ու անվախ։Կարենը լուռ լսելով Ռոբին,ասաց,որ ինքն էլ իրեն նմանեցնում է հովազի,որովհետև նրա նման արագ է վազում։Իսկ ես առանց մտածելու ասացի,որ ինձ նմանեցնում եմ շան,որովհետև ես շների նման շատ հավատարիմ եմ իմ ընկերներին,և շատ եմ սիրում նրանց։
7) 160 գ ծովի ջրում պարունակվում է 8 գ աղ։ Քանի՞ գրամ ծովի ջուրն
է պարունակում 56 գ աղ։
Լուծում
1)160։8=20(գ ջուր)
2)20×56=1120(գ աղ)
8) Բանվորը 8 ժ աշխատելու համար ստանում է 2500 դրամ։ Քանի՞
դրամ կստանա բանվորը 12 ժ աշխատելու համար։
Լուծում
1)2500:8=312,5(դր)
2)312,5×12=3750(դր)
9) Մետաղյա խորանարդը, որի կողի երկարությունը 13 սմ է, ունի 1352 գ զանգված։ Որքա՞ն է նույն մետաղից պատրաստված և 2 սմ կողով խորանարդի զանգվածը։
Լուծում
1)1352:13=104(սմ)
2)104×2=208(գ)
Հարութ Սարգսյանի բլոգ 