1)15+3=18

2)15-3=12

3)18×2+9=45

4)60:12=5

2

1)10+2=12

2)48:12=4

3)8×6+4=52

4)12×3.5=42

5)4×8=32

6)12:12=1

7)36:12=3

8)4+6=10

ՍՏՈՒԳՈՂԱԿԱՆ ԱՇԽԱՏԱՆՔ

1.Ներկայացնել Արտաշես Առաջինի հողային ,վարչական ,ռազմական բարեփոխումները։

Հողային — Արտաշես Առաջինն արգելեց գյուղացիների հողակտորների զավթումը հողատերերի կողմից՝ տեղադրել տալով սահմանաբաժան քարեր։

Վարչական — Արտաշես Առաջինը վերամիավորել է Հայաստանից անջատված տարածքները և ստեղծել միասնական համազգային պետություն՝ միացնելով դրանք Մեծ Հայքին։ Նա հիմնադրել է նոր մայրաքաղաք՝ Արտաշատը։ Նա մեծացրեց Մեծ Հայքը Պոնտոսի հաշվին և թուլացրեց Սելևկյան թագավորությունը։ Նա բաժանեց Մեծ Հայքը 120 գավառների և նշանակեց իր որդիներին կարևոր կառավարական պաշտոններին։ Նա նաև նավարկություն հաստատեց գետերի և լճերի վրա։

Ռազմական — Արտաշես Առաջինը բաժանեց բանակը չորս զորավարժությունների՝ ըստ աշխարհի չորս կողմերի։

2.Հիմնավորել Տիգրան Մեծի հզոր արքա լինելը ։

Տիգրան Մեծը Ք.ա. 95-70թթ ստեղծեց գեր տերություն, որի սահմանները ձգվում էին Եգիպտոսից, Միջերկրական ծովից մինչև Հնդկաստան, Կասպից ծովից մինչև Պարսից ծոց։ Տիգրան Մեծի օրոք բանակը կազմում էր 300000 հոգի, որի մեջ ընդգրկված էին նվաճված երկրների` Սելևկյան պետության Պարթևստանի և Կապադովկիայի բանակները։

3.Համեմատել Արտավազդ Բ ևԱրտաշես Բ-ի գործունեությունը։

Արտաշես Բ-ը Արտավազդ Բ-ի որդին էր։ Արտավազդ Բ-ը` համաձայն Արտաշատի պայմանագրի, զորքերով օգնեց հռոմեացիներին։ Բայց երբ հռոմեացիները հարձակվեցին Հայաստանի վրա, Արտավազդ Բ-ը փորձեց բանակցել նրանց հետ, բայց գերևարվեց և ուղարկվեց Եգիպտոս։

Արտաշես Բ-ն ազատեց Հայաստանը Հռոմի դաշնակից Ատրպատականից և միացրեց այն Հայաստանին։ Տասնամյա խաղաղության ժամանակահատվածում նա շենացրեց և հզորացրեց Երկիրը, իսկ հետո սպանվեց։

4.Ներկայացնել Արտաշեսյան արքայատոհմի անկման 5պատճառ։

1)Հռոմեացիները` խաբելով գերի վերցրին Արտավազդ Բ-ին և սպանեցին։ Սխալ էր դաշինք կազմելը հռոմեացիների հետ։

2)Արտավազդ Բ-ի երկու որդիներն էլ մեծացան Հռոմում։ Նրանցից մեկըԱրտավազդ Գ-ը խիստ հռոմեասեր էր։ 3)Երբ Տիգրան Դ-ը զոհվեց, նրա քույր Էրատոն հրաժարվեց գահից։ 4)Ք.ա. 66թ Տիգրան Մեծը և Պոմպեոսը հայ-հռոմեական հաշտության պայմանագիր ստորագրեցին Արտաշատի պայմանագիրը և Տիգրան Մեծը հրաժարվեց իր նվաճումներից հօգուտ Հռոմի։

5)Արտավազդ Բ-ը ուներ երեք որդի, որոնցից երկուսը զոհվեցին, իսկ երրորդը հռոմեասեր էր։

5.Լրացնել իրադարձությունները։

Ք.ա 190թ. ճակատամարտ Մագնեսիա քաղաքի մոտ, որտեղ Սելևկյանները պարտվեցին Հռոմին։

Ք.ա189-1թթ

Ք.ա189-160թթ. Մեծ Հայքի անկախություն և Արտաշեսյան թագավորության ստեղծում, Փոքր Հայքի անկախություն։ Հայկական տարածքների մեծ մասի միավորումը Մեծ Հայքի թագավորության մեջ Արտաշես Ա-ի կողմից։

Ք.ա160-115թթ. Արտավազդ Ա-ի կառավարում։

Ք.ա115-95թթ Արտավազդ Ա-ի եղբայր` Տիգրան Ա-ի կառավարում։

Մ.թ.ա.95-55թթ Տիգրան Մեծի կառավարում, Մեծ Հայքի վերամիավորում։

Մ.թ.ա.66 Պոնտոսի գրավումը Հռոմի կողմից, Տիգրան Մեծի և Պոմպեոսի կողմից Արտաշատի պայմանագիրը

Դասարանում

Խնդիր 1: 35% պղինձ պարունակող պղնձի, ցինկի և անագի համաձուլվածքը պարունակում է 11 կգ ցինկ և 15 կգ անագ։ Քանի՞ կգ է համաձուլվածքի զանգվածը։

100-35=65%

11+15=26

100*26/65=40

Պատ՝․ 40 կգ

Խնդիր 2: Դույլում կա 600 գրամ 25%-անոց աղի լուծույթ: Քանի՞ գրամ ջուր է պետք ավելացնել լուծույթին, որպեսզի ստացվի 20%-անոց լուծույթ:

Պատ՝․ 750 գրամ

Խնդիր 3: 300 գրամ 2%-անոց աղի լուծույթից գոլորշիացավ ինչ-որ քանակություն, որից հետո լուծույթում աղի պարունակությունը դարձավ 3%: Որոշել նոր լուծույթի զանգվածը։

2%-300 գրամ

3%-?

300*2/100=6 գրամ

6 գրամ-3%

x-100%

x=6/3*100=200 գրամ

Տնային

Խնդիր 4: Քանի՞ գրամ ջուր է պետք ավելացնել 15%-անոց 600 գրամ աղի լուծույթին, որպեսզի ստացվի 10%-անոց լուծույթ:

15%-600 գրամ

10%-x

x=600*15/10=900 գրամ

Պատ՝․ 900 գրամ

Խնդիր 5: Պղնձի, ցինկի և անագի համաձուլվածքի 36 կգ-անոց կտորը պարունակում է 25% պղինձ։ Քանի՞ տոկոս պղինձ կպարունակի համաձուլվածքը այն բանից հետո, երբ այն ձուլեն 5 կգ պղնձի և 9 կգ անագի հետ։

36-ի 25 %-ը= 9

9+5=14

36+5+9=50

14-ը 50-ի 28 %-ն է․

Պատ՝․ 28 %․

Խնդիր 6: 120կգ 30%անոց պղինձի համաձուլվածքից կտրեցին 40կգ-անոց մի կտոր և տեղը ձուլեցին նույնքան 15%-անոց պղնձի համաձուլվածք։ Քանի տոկոսանոց պղնձի համաձուլվածք ստացվեց։

120-ի 30 %= է

30 %= է 36

40-ի 15 %= է 6

42*100/120=35

Պատ՝․ 35

ԴԱՍ 7

Առաջադրանքներ(դասարանում)

1) Օգտվելով գումարման տեղափոխական և զուգորդական

օրենքներից՝ հաշվե՛ք առավել հարմար եղանակով.

ա․ (-3/4+3/4)+(-11/12+11/12)+2=2

բ․ (-2/5+2/5)+(7/4+17/4)-1/2=24/4-1/2=24-2/4=22/4=11/2=5  ½

գ․ (-6  3/7 + 6  3/7) + (43/5 — 4/15 – 26/25)=
=1935-60-234/225=1641/225=7  29/225

դ․ (8/9-8/9)+(-9 2/7-4/21+8 2/7)=-1 6-4+6/21=-1 8/21

2) Հաշվե՛ք (a + b) + c և (c + b) + a արտահայտությունների արժեքները,

եթե՝

ա․ (-3 8/9+(-4 5/12)) +2 4/15=(-35/9+(-53/12))+34/15=
-299/36+34/15=-1495+408/180=-1087/180=-6 7/180

բ․ (-12 11/20+(-8 9/25))+10 17/30=-20 91/100+10 17/30=-10 273-170/300=-10 103/300

Լրացուցիչ(տանը)

3) Հաշվե՛ք a ⋅ (b ⋅ c) և c ⋅ (b ⋅ a) արտահայտությունների արժեքները,

եթե՝

ա․ -2 1/2 x ((-6 3/5) x 3 3/4)= (-2 ½) x (-18 9/20)= 36 9/40
    3 ¾ x ((-6 3/5) x (-2 ½))= 3 ¾ x 12 3/10=36 9/40

բ․ 5/9 x (-4 6/7 x -1 8/9)= 5/9 x 4 48/63= 4 240/567

4) Ռացիոնալ թվե՞ր են արդյոք ռացիոնալ թվերի գումարը, տարբերությունը, արտադրյալը:
Այո

5) Համոզվե՛ք, որ ռացիոնալ թվերի տրված եռյակի համար ճիշտ է

բազմապատկման բաշխական օրենքը գումարման նկատմամբ.

6) Ապրանքի գինը 15 %-ով բարձրացնելուց հետո այն դարձավ 46000 դրամ։ Ինչքա՞ն էր ապրանքի սկզբնական գինը։

100+15=115%
46000×100/115=40000

ԴԱՍ 7

Առաջադրանքներ(դասարանում)

1) Օգտվելով գումարման տեղափոխական և զուգորդական
օրենքներից՝ հաշվե՛ք առավել հարմար եղանակով.

ա․ (-3/4+3/4)+(-11/12+11/12)+2=2

բ․ (-2/5+2/5)+(7/4+17/4)-1/2=24/4-1/2=24-2/4=22/4=11/2=5  ½

գ․ (-6  3/7 + 6  3/7) + (43/5 — 4/15 – 26/25)=193560234/225=1641/225=7  29/225

դ․ (8/9-8/9)+(-9 2/7-4/21+8 2/7)=-1 6-4+6/21=-1 4/21

2) Հաշվե՛ք (a + b) + c և (c + b) + a արտահայտությունների արժեքները,
եթե՝

ա․ (-3 8/9+(-4 5/12)) +2 4/15=(-35/9+(-53/12))+34/15=
-299/36+34/15=-1495+408/180=-1087/180=-6 7/180

բ․ (-12 11/20+(-8 9/25))+10 17/30=-20 91/100+10 17/30=-10 273-170/300=-10 103/300
Լրացուցիչ(տանը)
3) Հաշվեք a ⋅ (b ⋅ c) և c ⋅ (b ⋅ a) արտահայտությունների արժեքները,
եթե՝

ա․ -2 1/2 x ((-6 3/5) x 3 3/4)= (-2 ½) x (-18 9/20)= 36 9/40
    3 ¾ x ((-6 3/5) x (-2 ½))= 3 ¾ x 12 3/10=36 9/40

բ․ 5/9 x (-4 6/7 x -1 8/9)= 5/9 x 4 48/63= 4 240/567

4) Ռացիոնալ թվե՞ր են արդյոք ռացիոնալ թվերի գումարը,
տարբերությունը, արտադրյալը:

Այո

5) Համոզվե՛ք, որ ռացիոնալ թվերի տրված եռյակի համար ճիշտ է
բազմապատկման բաշխական օրենքը գումարման նկատմամբ.

6) Ապրանքի գինը 15 %-ով բարձրացնելուց հետո այն դարձավ 46000
դրամ։ Ինչքա՞ն էր ապրանքի սկզբնական գինը։

100+15=115%
46000×100/115=40000

Փետրվարի 21֊25

Սովորել՝ Լույսի անդրադարձումը։Հայելիներ 

Դասարանական աշխատանք 

Պատասխանել հարցերին

• Ի՞նչ օրենքով է կատարվում լույսի անդրադարձումը։

Լույսի ճառագայթը ուղղագիծ է տարածվում միայն համասեռ միջավայրում։ Այն, հասնելով երկու տարբեր միջավայրերի բաժանման սահմանին, փոխում է իր տարածման ուղղությունը՝ ամբողջությամբ կամ մասամբ մնալով նույն միջավայրում։

• Առարկայի ի՞նչպիսի պատկեր է առաջանում հարթ հայելում։ 

Ընկնող ճառագայթը և անդրադարձած ճառագայթը հայելու մակերևույթին տարված ուղղահայացի հետ կազմում են հավասար անկյուններ։ Ընկնող ճառագայթի և հայելու մակերևույթին տարված ուղղահայացի կազմած անկյունը կոչվում է անկման անկյուն:

Տնային առաջադրանք 

Պատասխանել հարցերին

1.Ո՞ր անկյուն է կոչվում անկման անկյուն։

2.Նշի՛ր հայելիների տեսաները։

3.Ո՞ր անկյուն է կոչվում անդրադրաձման անկյուն։

4.Ի՞նչի շնորհիվ են ծառերը,շենքերը և այլ առարկաները երևում բոլոր կողմերից։

Առաջադրանքներ

1. Տրված գոյականները հոգնակի՛ դարձրու:

Գլուխ,

թվական-թվականներ

աստղ-աստղեր

երկիր-երկիրներ

սենյակ-սենյակներ

հարևան-հարևաններ

ծառ-ծառեր

պտուղ-պտուղներ

տեր-տերեր

ժապավեն-ժապավեններ

մարդ-մարդիկ

կին-կանայք

2. Տրված բառերի բաղադրիչները գծիկով բաժանի՛ր: Բոլոր բառերի առաջին բադադրիչներն ի՞նչ նմանություն ունեն:

Օրինակ՝

գառնարած = գառն — արած,

բեռնակիր = բեռն — ա — կիր,

մատնել = մատն — ել:

Գառնուկ-գառն-ուկ

բեռնել-բեռն-ել

-դռն-ակ

թոռնիկ -թոռն-իկ

լեռնային-լեռն-ային

ծոռնիկ-ծոռն-իկ

-հարսն-ուկ

մատնոց-մատն-ոց

ողնաշար

ձկնկիթ, ձկն-կիթ

ոտնաման-ոտն-աման

-մկն-դեղ

3. Տրված գոյականները հոգնակի՛ դարձրու: Ո՞ր մասնիկով են նրանք հոգնակի դառնում:

(Ներ) մասնիկով են նրանք հոգնակի դառնում:

Բեռ-բեռներ

գառ-գառներ

դուռ-դռներ

եզ-եզներ

թոռ-թոռներ

լեռ-լեռներ

ծոռ-ծոռներ

հար-հարսներ

ձուկ-ձկներ

մատ-մատներ

մուկ-մկներ

նուռ-նռներ

4. Փորձի՛ր պարզել, թե հատուկ անուններից որոնք են չակերտներում գրվում:

Մենք վաղուց ենք անցել «Քաջ Նազարը»:

Շատ եմ հավանում Սարոյանի «Գեղեցիկ սպիտակ ձիու ամառը» պատմվածքը:

Այս գիրքը հրատարակել է «Շաղիկ» հրատարակչությունը:

Ընկերս աշխատում է «Նոր դպրոց» հրատարակչությունում:

Ամենաշատը սիրում եմ աշակերտական «Ծիր Կաթին» թերթը:

Կարդացե՞լ ես երիտասարդների «Լրագիր օր» շաբաթաթերթը:

Իրերը տեղավորել էր Էրեբունի հյուրանոցում ու հասել ընկերներին:

Ամերիկյան Գրումման Էրկրաֆտ ընկերությունը Բեն Ֆրանկլին սուզվող ապարատն ստեղծել է խորջրյա ուսումնասիրությունների համար:

Գագարինը առաջին մարդն էր, որ Վոստոկ տիեզերանավով տիեզերք թռավ:

5․ Տրված հատուկ անունները տեղադրի՛ր նախադասություններում՝ համապատասխանաբար կետադրելով:

Ապոլոն-11, Հաղթանակ, Հազարան բլբուլ, Կիևյան, Ջերմուկ, Դունկան, Աքսորականներն անտառում:

Հեքիաթներից ամենաշատը սիրում եմ հազարան բլբուլ:

Կիևյան և Հաղթանակի կամուրջները Երևանի ամենագեղեցիկ կառույցներից են:

1969թ. ամերիկացի աստղագնացները Դունական տիեզերանավով վայրէջք կատարեցին Լուսնի վրա:

Նավապետ Գրանտի երեխաներն էլ դարձան զբոսանավի ուղևորներ, և բոլորով գնացին խիզախ ծովայինին գտնելու:

Ջերմուկի հանքային ջուրը բուժիչ նշանակություն ունի:

Խորասուզված կարդում էր Մայն Ռիդի Աքսորականներն անտառում արկածային վեպը:

ԴԱՍ 6

Կրկնենք անցածը

Առաջադրանքներ(դասարանում)

1) Կոորդինատային ուղղի վրա կետեր են նշված։ Գրե՛ք այդ կետերի կոորդինատները։

A(-2,5); B(-1,25); C(0,5); D(1,75); E(2,75); O(0)

2) Դրական և բացասական ռացիոնալ թվերի գումարի տեսքով գրի՛ առեք –6 թիվը այնպես, որ՝

ա) երկու գումարելիներն էլ ամբողջ թվեր լինեն
2 + (-8) = -6
բ) գումարելիներից մեկը լինի սովորական կանոնավոր կոտորակ
-7/10 + (-53/10) = -6
գ) երկու գումարելիներն էլ լինեն անկանոն կոտորակներ
-18/5 + (-24/10) = -6

3) Բեռը տեղափոխելու համար անհրաժեշտ է 15 մեքենա՝ յուրաքանչյուրը 612տ բեռնատարողությամբ։ Նույն բեռը տեղափոխելու համար 212տ բեռնատարողությամբ քանի՞ մեքենա անհրաժեշտ կլինի։

Լուծում
1) 15 ⋅ 612 = 9180տ (ընդհանուր բեռը)
2) 9180 : 212 ~ 43,3

Պատ․՝ Անհրաժեշտ կլինի 44 մեքենա։

Լրացուցիչ(տանը)

4) Ինչի՞ է հավասար բաժանարարը, եթե միակ հնարավոր մնացորդը 1-ն է։

Պատ․՝ Բաժանարարը 2 թիվն է։

5) Մարմնի զանգվածի և նրա ծավալի հարաբերությունը կոչվում է խտություն։ Մի մետաղյա չորսուի ծավալը 96 սմ³ է, իսկ երկրորդինը՝ 105 սմ³։ Նո՞ւյնն են արդյոք այդ չորսուների խտությունները, եթե առաջինի զանգվածը 592 գ է, իսկ երկրորդինը՝ 840 գ.

Լուծում
1) 592 : 96 = 6,16/96
2) 840 : 105 = 8

Պատ․՝ Ոչ, հավասար չեն։

6) Ի՞նչ թիվ պետք է գրել աստղանիշի փոխարեն, որպեսզի ստացվի հավասարություն.

ա) -9 + 8 = –1
բ) –3 + (-3) = –6
գ) –8 + (-2) = –10
դ) -18 + 7 = –11
ե) -12 + 2 = –10
զ) -11 + 20 = 9
է) 5 + (-2) = 3
ը) 25 + (-5) = 20
թ) –5 + (-6) = –11

7) Գտնել բաց թողած թիվը.

39