Կարդա՛ Ավ. Իսահակյանի «Այդ ոչինչը ես եմ» առակը:
Տեքստից դո՛ւրս գրիր անհասկանալի բառերը և բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ր:
Ցնցոտի-փալաս
Դերվիշ-թափառական մարդ
Նայի՛ր այս պատմության ֆիլմը և գրի՛ր քո կարծիքը ֆիլմի մասին:
Իմ կարծիքով մարդը մարդ է, անկախ պաշտոնից և պետք չէ որևէ մեկից իրեն վերդասել, որովհետև մեկ է վերջում բոլորս դառնում ենք ոչինչ։
Պարզ բառ-արջ, օձ, ազնիվ, ժայռ, թաթ, շիտակ, ընկեր
Բարդ բառ-ընկերովի, արևկող, անկենդան-բարդ ածանցավոր
Բաղադրյալ-ժամանակ, կաթնախպեր, բարեկամ, գաղտագող
87.ա)ջրառատ,ջրային,ջրկիր,ջրվեժ,հողագործ,հողեղեն,հողոտ,անհող,անջուր
բ)ջուր,հող,ջրհոր,հողաթումբ,ջրամբար,հողածին:
89.մարդամոտ-Մարդ+ա+մոտ
լուսամուտ-լուս+ա+մուտ
ծնողասեր-ծնող+ա+սեր
գորգագործ-գորգ+ա+գործ
փառատոն-փառ+ա+տոն
Արմատներն իրար են միանում ա հոդակապով:
90.Սառնարյուն,սառնորակ,սառնասիրտ
մտածել,մտավոր,մտովի
մրցույթ,մրցակից,մրցավար
91.
ամպոտ-ամպ+ոտ
քարոտ-քար+ոտ
օդային-օդ+ային
անշնորհք-ան+շնորհք
դժգոհ-դժ+գոհ
հեռավոր-հեռու+ավոր
բարություն-բարի+ուփյուն
գրավոր-գիր+ավոր
անորոշ-ան+որոշ
տհաճ-տ+հաճ
Երկրակեղևը՝ միջնապատյանի հետ, անվանում են քարոլորտ: Այն կազմված է վիթխարի կտորներից, որոնք մշտական շարժման մեջ են և կարծես սահում են միջնապատյանի վերին շերտով: Դրանք քարոլորտի սալերն են:
Սալերն ընդգրկում են ոչ միայն մայրցամաքները, այլև օվկիանոսի հատակի իրենց հարակից մասերը: Այդ պատճառով քարոլորտի սալերի և մայրցամաքների սահմանները չեն համընկնում: Դրանք նույն հիմքն ունեն և իրար հետ կազմում են մեկ ամբողջություն: Քարոլորտի սալերը տարեկան 5-6 սմ արագությամբ շարժվում են տարբեր ուղղություններով: Սալերի բախման տեղերը երկրակեղևի ամենաակտիվ, երկրաշարժավտանգ շրջաններն են:Երկրակեղևն ունի երկու շերտավոր կառուցվածք: Առանձնացնում են երկրակեղևի երկու հիմնական տիպ՝ մայրցամաքային և օվկիանոսային: Մայրցամաքային երկրակեղևը եռաշերտ է: Վերին շերտը նստվածքային ապարների շերտի տակ գրանիտային ապարների շերտն է, իսկ դրա տակ՝ բազալտայինը: Երկրակեղևի առավելագույն հաստությունը հասնում է 5-10 կմ: Այն կազմված է երկու շերտից՝ նստվածքային և բազալտային: Գրանիտային շերտը բացակայում է :
Երկրի ներքին հզոր ուժերի ազդեցությամբ միջնապատյանն անընդհատ շարժման մեջ է: Այդ շարժումը պատճառ է դառնում երկրակեղևի անընդհատ շարժման: Դրա հետևանքով նրա տարբեր տեղամասերում ապարաշերտերը կոտրատվում են, թեքվում են, բարձրանում են, իջնում են կամ էլ ծալքավորվում: Գիտնականները պարզել են, երկրակեղևում տեղի են ունենում երկու տեսակի շարժումներ՝ ուղղաձիգ և հորիզոնական: Ուղղաձիգ շարժումների հետևանքով երկրակեղևի տարբեր տեղամասեր դանդաղորեն բարձրանում են կամ իջնում: Հորիզոնական շարժումների ժամանակ երկրակեղևի առանձին տեղամասեր մի դեպքում մոտենում են իրար, սեղմվում՝ առաջացնելով ծալքեր, մյուս դեպքում հեռանում են իրարից՝ առաջացնելով խզվածքներ:
Երկրակեղևի շարժումներն առանձնապես բնորոշ են նրա շարժունակ, անկայուն, լայնարձակ տեղամասերին, որոնք կոչվում են երկրածալքեր (գեոսինկլինալներ): Այդ տեղամասերում կան գործող հրաբուխներ, և հաճախ լինում են ուժեղ երկրաշարժեր: Երկրի մակերևույթին երկրածալքերը համընկնում են լեռնային շրջանների հետ:
Երկրակեղևում կան նաև համեմատաբար կայուն, անշարժ տեղամասեր: Երկրակեղևի կայուն, ընդարձակ, կարծր բյուրեղային հիմքով տեղամասերը կոչվում են հարթակներ (պլատֆորմներ): Այս տեղամասերում չկան գործող հրաբուխներ, չեն լինում ուժեղ երկրաշարժեր: Երկրի մակերևույթին դրանք համընկնում են հարթավայրերի հետ: Հարթակներն ընկած են մայրցամաքների հիմքում: Օրինակ՝ Հարավային Ամերիկայի հիմքում ընկած է հարավամերիկյան հարթակը, Աֆրիկայի հիմքում՝ Աֆրիկյանը: Բոլոր մայրցամաքների հիմքում մեկական հարթակ է ընկած՝ բացառությամբ Եվրասիայի:
Առաջադրանքներ
1.Ի՞նչ են քարոլորտի սալերը:
Երկրակեղևը՝ միջնապատյանի հետ, անվանում են քարոլորտ: Այն կազմված է վիթխարի կտորներից, որոնք մշտական շարժման մեջ են և կարծես սահում են միջնապատյանի վերին շերտով: Դրանք քարոլորտի սալերն են:
2. Ի՞նչ կառուցվածք ունի երկրակեղևը: Որո՞նք են երկրակեղևի հիմնական տիպերը:
Երկրակեղևը կազմված է երկու շերտից՝ նստվածքային և բազալտային: Գրանիտային շերտը բացակայում է :
3. Երկրակեղևի շարժումների ի՞նչ տեսակներ գիտեք:
Ուղղաձիգ, և հորիզոնական
4. Ի՞նչ է հարթակը:
Երկրակեղևի կայուն, ընդարձակ, կարծր բյուրեղային հիմքով տեղամասերը կոչվում են հարթակներ։
5. Ի՞նչ է երկրածալքը:
Երկրակեղևի շարժումներն առանձնապես բնորոշ են նրա շարժունակ, անկայուն, լայնարձակ տեղամասերին, որոնք կոչվում են երկրածալքեր։
Իսահակյանի «Ամենապիտանի բանը » հեքիաթի միջից դո՛ւրս գրիր 5 պարզ, 5 բարդ և 5 ածանցավոր բառեր:
Պարզ. Բարդ. Ածանցավոր
Երկիր. Թագավոր. Ամենապիտանի
Կամք Իմաստուն. Թագավորություն
Ուղի Շտեմարան. Պալատական
Հայր. Ընդհունակ Հրաշագեղ
Որդի Երիտասարդ. Մեծածավալ
81.ա) Մարդ,տեր,սիրտ,կապույտ,արքա,ծաղիկ,կատու բարի:
բ)մարդասեր,տիրամայր,սրտատրոփ,կապտավուն,արքայական,ծաղկել,կատվազգի,բարերար:
Ա խմբի բառերը պարզ բառեր են:
Բ խմբի բառերը բարդ բառեր են:
82.ա)ուրախություն,փետրագնդակ,նորություն,թետուր,երկմտություն,շաբաթական,օրացույց,գլխակորույս,
բ)նկար,գլուխ,հինգ,ուրախ,շյուղ,գրպան,քաղաք,անուն:
83.Ա խմբում բարդ բառեր են,որովհետև կազմված են երկու և ավել բառերից:
Բ խմբում պարզ բառեր են, որովհետև կազմված են մեկ բառից:
58.Այն բառերը որոնց մեջ հնարավոր չէ առանձնացրել բառ կազմող իմաստակիր մասեր,պարզ բառեր են կոչվում.Օրինակ՝ ծով,նկար,ծառ,պատ,թուփ,կուժ,դար,կար,պար:
Այն բառերը, որոնց մեջ հնարավոր է բաժանել բառ կազմող իմաստակիր մասերի,բաղադրիչ բառեր են օրինակ՝
հեռախոս-հեռ+ա+խոս
բարկություն-բարկ+ություն
պահարան-պահ+ա+րան
դասընկեր-դաս+ընկեր
86.ա)կտցաձև,կտցահարել,կտցաչափ:-Կտուց
Կտցաձև-կտուցի ձև ունեցող:
Կտցահարել-կտուցով ուտել
կտցաչափ-կտուցի չափ
բ)ուղղագրություն,ուղղագիծ,ուղղամիտ,ուղղություն:-ուղղիղ
ուղղեագրություն-ուղղագրական համակարգ
ուղղագիծ-ուղղիղ գիծ
ուղղամիտ-ուղղիղ մտածող
գ)ուղեկից,ուղևոր,ուղեմոլոր,ուղևորվել:-ուղի
ուղեկից-ուղեկցող
ուղեվոր-որև՝ տեղ գնացող մարդ
ուղեմոլոր-ճանապարհը կորցրած մարդ ուղեվորվել-շարժվ
Այսօր օրը սկսեցինք տարբեր աշխատանքներ կատարելով՝ միջավայրը խնամեցինք, փոցխով հավաքեցինք չորացած խոտերը, տերևները: Տնկեցինք վայրի խաղողի տնկիներ: Ավելին՝ տեսանյութում:
բոսոր-կարմիր,արյունագույն
պարիկ-փերի,առասպելական ոգի
դալկահար-գույնը գցած,գունատ
խորհել-միտք անել-մտածել
ստրուկ-անազատ
Առանց նպատակների և առանց դրանց իրականացման կյանքն ուղղակի գին չունի:
նազելի ոգի
լուսեղեն ոգի
Դալ-կա-հար(պարզ)
թանկ-ա-գին(բարդ)
ան-պատ-ճառ (բարդ)
խն-դա-գին(բարդ)
լու-սե-ղեն(պարզ)
նազ-ե-լի-(բարդ)
Օրինաչափություններ
1․ Ըստ օրինաչափության՝ գտի՛ր տրված հաջորդականության հերթական անդամը։
1, 4, 7, 10, 13, 16, 19
244, 246, 248, 250
1, 2, 3, 5, 8, 13,23
1, 4, 9, 14, 23
3, 6, 12, 24, 48, 96
78, 71, 64, 57, 7
147, 136, 125, 114, 103
2․ Կռահի՛ր օրինաչափությունը և պարզի՛ր, թե որ թիվը պետք է լինի դատարկ վանդակում։
12 56 16
17 65 21
25 102 26
42 119 43
143 61 265
114 52 218
643 111 421
515 246 269
3․ Ի՞նչ թիվ պետք է գրել բաց թողնված տեղում։
1.24
2.15,3
Հարութ Սարգսյանի բլոգ 